|
SOKOLNICTWO |
Sokolnictwo jako forma łowiectwa polegająca na układaniu ptaków drapieżnych do polowania, wywodzi się ze starożytnych kultur dalekiego wschodu (Chiny, Japonia). Cieszyło się ono uznaniem również w starożytnych Indiach, Persji i Arabii. Do Europy dotarło ok. IV w. n.e. prawdopodobnie za sprawą wędrownego plemienia Nomadów. Podobnie jak w całej Europie, sokolnictwo rozwijało się od wczesnego średniowiecza, stając się ulubionym rodzajem polowania panujących i zamożnych warstw społecznych. W Polsce sokolnictwo ma tradycje sięgające kultur prasłowiańskich. Prawdopodobnie zostało przyjęte od ludów tureckich lub tatarskich (ok. IX w.). Wiadomo, że już w X w. Bolesław Chrobry utrzymywał na dworze ptaszników, a książęta Piastowscy w XII-XIV w. posiadali sokolarnie m.in. w Łowiczu, Niepołomicach, Miechowie i Płocku. Do jego miłośników należeli niemal wszyscy królowie i książęta z rodów Piastów i Jagiellonów jak również królowie elekcyjni: Henryk Walezy, Stefan Batory, Władysław IV oraz Sasowie. Zanik łowieckiego monopolu panującego z końcem XIV w. przyczynił się do rozwoju łowiectwa, a zwłaszcza sokolnictwa. Największy jego rozwój przypada na wiek XV i XVI. Sposób łowów z ptakami drapieżnymi należał do ulubionych przez rycerstwo, szlachtę, a następnie zamożne mieszczaństwo i ziemiaństwo. W Polsce używano do łowów głównie sokołów szlachetnych, do których zaliczano: białozora, sokoła wędrownego i raroga. Osobne grupy stanowiły "sokoliki", tj. drzemlik, kobuz, pustułka, następnie jastrzębie: gołębiarz i krogulec oraz orły. Sokolnictwo określane jako sztuka łowów z ptakami łowczymi przetrwało w Polsce do końca XVII w. Jeszcze za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego powszechnie polowano z ptakami drapieżnymi na wschodnich kresach Rzeczpospolitej. W XIX w. na skutek zmniejszenia się populacji wielu gatunków ptaków drapieżnych, a zwłaszcza z uwagi na udoskonalenie broni palnej nastąpił całkowity zanik sokolnictwa. Z początkiem lat 1970-tych na skutek intensywnych starań grupy myśliwych - pasjonatów sokolnictwa i hodowli ptaków drapieżnych doszło do ożywienia zainteresowania tą dziedziną łowów. W 1972 r. Zarząd Główny PZŁ powołał Krajowy Klub Sokolników i Ochrony Ptaków Drapieżnych - "Gniazdo Sokolników" skupiający wszystkich miłośników łowów z ptakami drapieżnymi. Pierwszym mistrzem sokolniczym został wybrany Zygmunt Pielowski. Siedzibą Klubu stała się Stacja Badawcza PZŁ w Czempiniu, zaś jednym z ośrodków szkoleniowych - Technikum Leśne w Tucholi. Najważniejszą imprezą organizowaną corocznie przez sokolników są "Łowy z sokołami", w których uczestniczą sokolnicy z kraju i zagranicy. Wprowadzenie w połowie lat siedemdziesiątych całkowitej ochrony ptaków drapieżnych spowodowało, iż podjęto udane próby ich zamkniętej hodowli. Obecnie, zgodnie z Konwencją Waszyngtońską, dla celów sokolniczych wykorzystywane są ptaki pochodzące z zamkniętych hodowli wolierowych. W Polsce sokolnicy aktywnie działają na rzecz przywrócenia do środowiska naturalnego sokoła wędrownego. Działania te realizowane są w ramach zapoczątkowanego w latach 80-tych przez sokolników, we współpracy z PZŁ oraz urzędami wojewódzkimi we Włocławku i Krakowie ogólnopolskiego "Programu restytucji populacji sokoła wędrownego" (Falco peregrinus peregrinus) w Polsce.
Krzysztof J. Szpetkowski (Polska, Kraków)
|
Copyright by K. J. Szpetkowski